Filosofiegroep Peter de Wind

Wat maakt de mens?

Hoor en discussiecollege,
filosofie kennisniveau: beginnend/gemiddeld  

Woensdagavonden, 20.00 uur
2024: 18 sep, 16 okt, 20 nov, 18 dec,
2025: 15 jan, 19 feb, 19 mrt, 16 apr, 21 mei, reserve 18 juni

Vanaf de Klassieke Oudheid werd het zelfbeeld van de mens vooral bepaald in onderscheid met het dier, n.l. de mens is rationeel in tegenstelling tot het dier. Vanaf de Renaissance en de Verlichting waren het de technische en wetenschappelijke ontwikkelingen die ons voor de vraag plaatsten wat ons nu precies tot mens maakt. In de loop van de afgelopen vier eeuwen heeft de mens zichzelf vaak als een technisch artefact beschreven: klok, (zelfregulerende) machine, computer, robot etc. Dit doet de vraag rijzen naar wat nu eigenlijk onder “menselijk” moet worden verstaan. Deze vraag naar wat menselijk is komt bijvoorbeeld op als techniek ervoor zorgt dat mensen ‘onmenselijk’ kunnen gaan handelen. Moeten we (dan?) bijvoorbeeld de grenzen van wat ‘menselijk’ is oprekken, zodat mensen met implantaten van het AI-bedrijf van Elon Musk er ook onder zouden vallen? Of moeten we juist scherpere grenzen stellen? En zo ja, hoe voorkomen we dan dat, met het formuleren van scherpere grenzen rond wat we als ‘echte’ mensen beschouwen, bepaalde groepen mensen niet worden uitgesloten?
Deze cursus onderzoekt de aard van de mens vanuit de overlappende perspectieven van filosofie, techniek en wetenschap. Vragen als “Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?”, “Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld?” en “In hoeverre verandert het wezen van de mens door omgang met techniek?” komen aan de orde. Middels eigentijdse voorbeelden en discussie daarover wordt “handen en voeten” gegeven aan de door Edmund Husserl ontwikkelde fenomenologische methode, die de eigen ervaring van mensen tot de fundamentele bron van wetenschappelijke kennis wilde maken.

We maken gebruik van het eindexamenkatern filosofie voor VWO (vanaf 2024).
De tekst is geschreven in zeer toegankelijk en begrijpelijk Nederlands. Veel voorbeelden uit het dagelijkse leven worden in dit boek behandeld en in context geplaatst.

Literatuur:
Kirsten Poortier, Erik Myin, Peter-Paul Verbeek: Wat maakt de mens? Onze lichamelijkheid in relatie tot techniek en wetenschap. Amsterdam: Boom, 2023 SBN 9789024447534

Peter de Wind is voorzitter van de Wijsgerige Kring Eindhoven en daarnaast redacteur en lid van de kernredactie van het Filosofe-Tijdschrift. Daarnaast is hij redacteur van de achtste, gewijzigde en herziene druk 2023 van het Woordenboek Filosofie (1^e vernieuwde en uitgebreide uitgave in 2015).